چگونه کودکان را به درس خواندن علاقه مند کنیم؟

بیش‌تر کودکان در بعضی از زمینه‌ها یادگیری خوبی دارند، اما تشویق کودکان به درس خواندن توسط والدین می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا در کل به یادگیرنده‌های خوبی تبدیل شوند.

اقدامات تضعيف کننده انگيزه درس خواندن در کودکان 

۱ـ اجبار به تحصيل: اگر والدين با خشم، تهديد و تروشرويي کودک را به تحصيل وادار کنند، با خشونت از او بخواهند که به مدرسه برود يا تکاليف خود را انجام دهد، در اين صورت انگيزه کودک تضعيف مي‌شود. چون ترشرويي والدين با تحصيل تداعي مي‌شود. همانطور که تهديد و ترشرويي نفرت آور است درس خواندن نيز اينگونه مي‌شود.

۲ـ انتقاد و سرزنش: اگر کودک به تحصيل توجه ندارد، اما والدين مدام او را به خاطر اين کار سرزنش مي‌کنند. مثلا به او مي‌گويند که او در آينده به هيچ جايي نخواهد رسيد و کسي نخواهد شد. اين برخوردها نه تنها انگيزه او تحريک نخواهد کرد، بلکه روحيه و اشتياق او را خراب مي‌کند.

۳ـ تنش‌هاي خانوادگي: اگر والدين بين خود مسأله دارند و در حضور کودک به مشاجره مي‌پردازند، روحيه و انگيزه کودک خراب مي‌شود.

۴ـ تنبيه: تنبيه کردن کودک به خاطر مدرسه يا تکاليف درسي اثر مخرب بر روي انگيزه او دارد. خصوصا اگر تنبيه جنبه بدني داشته باشد.

اصول اساسي تقويت انگيزه تحصيلي

تشویق کودکان به درس خواندن باعث پیشرفت آن‌ها می‌شود

بشر از نخستین روز خلقت، با تکیه بر توانایی یادگیری و انتقال آموخته‌هایش توانست پیشرفت کند و تمدنی را به‌وجود بیاورد که ما امروز در آن زندگی می‌کنیم. فناوری ساختن ابزارها، دانش‌های نو دربارۀ جهان اطراف و درون، روش‌های ادارۀ شهرها و… همه با وجود توانایی یادگیری و آموزش به نسل‌های بعد منتقل شدند.

در دنیای امروز، تجربه‌های انسان و مهارت‌های اولیۀ زندگی در مدرسه‌ها و با درس خواندن منتقل می‌شوند. به این علت، تشویق کودکان به درس خواندن اهمیت دارد. بچه‌ها با مطالعه و یادگیری نه‌تنها از دستاوردهای انسان از آغاز تا امروز آگاه می‌شوند، بلکه مهارت‌های زندگی آینده‌شان را نیز می‌آموزند.

الهام‌بخش باشید

تنها راهِ انگیزه دادن، تلاش نکردن برای انگیزه دادن است. به جای آن، سعی کنید برای کودک‌تان الهام‌بخش باشید. چطور باید این کار را انجام بدهید؟ کافی است که الهام‌بخش باشید. از خودتان بپرسید که آیا رفتارهای‌تان الهام‌بخش است یا کنترل‌کننده؟ بدانید که اگر رفتار شما کنترل‌کننده باشد، فرزندتان سعی می‌کند تا کارهایی غیر از آنچه شما می‌خواهید انجام بدهد. به کسی که در زندگی شما الهام‌بخش بوده فکر کنید و سعی کنید مانند او باشید. فراموش نکنید که اگر به فرزندتان فشار بیاورید، تنها انگیزه‌ای که در او ایجاد می‌کنید، انگیزه‌ی مقاومت کردن در برابر شماست.

فضایی مناسب برای مطالعه فراهم کنیم

برخی افراد این‌طور استدلال می‌کنند که مطالعه کلید موفقیت در زندگی است. ما با قطعیت بیشتری می‌گوییم که مطالعه کلید موفقیت در یادگیری است. کودکانی که عاشق خواندن باشند، عاشق یادگیری هم می‌شوند و کودکانی که با مطالعه مشکل داشته باشند، در یادگیری نیز مشکل پیدا می‌کنند. تشویق کودکان به درس خواندن در ایجاد علاقه در آن‌ها به خواندن و یادگیری کمک زیادی می‌کند.

مطالعه کردن فقط به کامل‌تر شدن دایرۀ واژگان کودکان کمک نمی‌کند؛ بلکه به مغز کودک نیز می‌آموزد که چگونه مفاهیم و ارتباطات رسمی را پردازش و درک کند. دانش‌آموزانی که خوب مطالعه می‌کنند، توانایی یادگیری‌شان را در همۀ موضوعات بالا می‌برند؛ حتی موضوعات فنی مانند ریاضی و علوم.

با پر کردن دنیای کودکان از چیزهایی که مربوط به مطالعه و یادگیری‌اند، می‌توانیم مهارت‌های خواندنشان را بهبود دهیم و آن‌ها را به دنیای کتاب‌‌ها علاقه‌مند کنیم. ما به‌عنوان والد می‌توانیم برای بچه‌ها با صدای بلند کتاب بخوانیم. هم‌چنین وقتی همۀ اعضای خانواده مشغول مطالعه هستند، زمانی در حدود ۲۰ دقیقه برای باهم مطالعه کردن در نظر بگیریم.

ما می‌توانید با معرفی کتاب‌های مورد علاقۀ خودمان به کودکان و پر کردن کلاس یا خانه‌مان از کتاب، مجله، پوستر و روزنامه، فضای مناسبی برای مطالعه بسازیم که به کودک (یا دانش‌آموز) نشان دهد چقدر مطالعه مهم است.

برای تشویق کودکان به درس خواندن و تبدیل آن‌ها به کتاب‌خوان‌های حرفه‌ای باید مطالعه را برای بچه‌ها جذاب کنیم، نه خسته‌کننده. اگر یک کودک به این نتیجه برسد که مطالعه کار خسته‌کننده‌ای است، دیگر جز به‌اجبار، کتاب نخواهد خواند و توانایی یادگیری‌اش نیز کم می‌شود. بچه‌ها باید کتاب‌هایشان را خودشان انتخاب کنند و والدین و معلم‌ها به آن‌ها در خواندن کمک کرده و بکوشند مطالعه را برای بچه‌ها جذاب کنند.

هدفمند کردن کودک

هدف جزء جدانشدني انگيزه است. در واقع انگيزه تمايل رسيدن به هدف است. اگر هدف در نظر فرد ارزشمند باشد و احتمال رسيدن به آن هم وجود داشته باشد، فرد انگيزه قوي براي رسيدن به آن خواهد داشت. براي اينکه کودک شما با انگيزه شود، به او کمک کنيد که هدف‌هاي زندگي خود را انتخاب کند و درس خواندن را راهي براي رسيدن به آن اهداف بداند. اگر مي‌خواهيد درس خواندن هدف او باشد، بايد ارزشمندي آن براي کودک ثابت گردد تا براي انجام آن اشتياق و انگيزه پيدا کند. لذا شما آثار درس خواندن و فوائد او را به زبان کودکي برايش توضيح دهيد تا به درس خواندن علاقه‌مند گردد.

مطالعه را با هم تجربه كنيد

بگذاريد فرزندتان ببيند كه شما مى خوانيد.

اطلاعاتى را كه از مطالعه به دست مى آوريد، تقسيم كنيد.

با صداى بلند بخوانيد.

استفاده از تکنولوژی

تکنولوژی شیوه‌ای عالی برای جذاب نگه داشتن درس های کودک است. کودکان علاقه ی زیادی به تکنولوژی دارند بنابراین سعی کنید در استراتژی تدریسی خود آن را اضافه نمایید. اگر استفاده از تکنولوژی را در دستور کار قرار دهید، میزان افزایش یادگیری در کودک را به خوبی می‌بینید.

استفاده از دفتر برنامه ریزی را به او بیاموزید

شما باید یک دفتر برنامه ریزی برای کودک تان بخرید تا به او در نوشتن لیست کارهای روزانه و هفتگی کمک کند. این دفتر می تواند کوچک تر و برای تکالیف کوتاه مدت، و یا بزرگ تر و کامل تر باشد.

همچنین شما می توانید از دفتر برنامه ریزی، برای کمک به فرزندتان در یاد آوری انجام کارهای عادی روزانه یا هفتگی، استفاده کنید.

به او بیاموزید که با انجام کارهای لیست روزانه و خط زدن آن ها هیجان زده شود. می توانید به او استیکر و ماژیک بدهید تا نوشتن در دفتر برنامه ریزی را برایش شخصی سازی و سرگرم کننده کنید.

یک همراه برای او پیدا کنید

با بچه صحبت کنید تا متوجه شوید که آیا دوستی دارد که از درس خواندن با او لذت ببرد؟ همچنین می توانید با مسئول کتابخانه یا معلم فرزندتان، کتابخانه نزدیک خانه را بررسی کرده تا همراهی برای درس خواندن او پیدا کنید. شما و والدین دوست فرزندتان می توانید به صورت هفتگی، نوبت درس خواندن بچه ها در منزل تان را بر عهده بگیرید.

فرزندتان و دوستش را تشویق کنید تا در درس هایی که قوی تر هستند، به یکدیگر کمک کنند. شاید یکی از آن ها مسئول درس ریاضی و دیگری مسئول املا باشد.

داشتن همراهی برای درس خواندن، راه خوبی برای عادت دادن فرزندتان به سنجیدن خودش و دیگران است تا اطلاعات را به خاطر بسپارد.

با چک کردن مرتب بچه ها اطمینان حاصل کنید که زمان درس خواندن تبدیل به ساعت تفریح نمی شود! شما می توانید این کار را بی سر و صدا و ناگهانی انجام دهید؛ مثلا برای آن ها خوراکی ببرید یا ساعات درسی آن ها را در خارج از اتاق خواب فرزندتان برگزار کنید. 

درس خواندن را با زندگی روزانه بیامیزید

پیوند زدن درس ها با زندگی روزانه منجر به درک ملموس و عمیق مفاهیم و موضوعات درسی می شود و به خاطر سپاری آن ها نیز آسان تر خواهد شد.

محکم و قاطع باشید

کنترل کردن کودکتان نتیجه مثبتی در بر ندارد، اما در تربیت قاطع باشید. برای هر تعامل و تجربه منفی با کودکتان، سعی کنید ۱۰ تعامل و تجربه مثبت ایجاد کنید و انگیزه اش را تقویت کنید.

در نظر گرفتن استراحت بین درس خواندن

در حین درس خواندن و انجام تکالیف برای فرزندتان استراحت در نظر بگیرید. میزان این استراحت باید کم اما کافی باشد. بهترین حالت این است که به ازای هر یک ساعت مشق نوشتن، ۱۰ تا ۱۵ دقیقه استراحت بدهید. در وقت استراحت فرزند شما می‌تواند تلویزیون ببیند، کمی بازی فیزیکی کند، چیزی بخورد و یا با دوستانش حرف بزند. نکته مهم این است که به این زمان پایبند باشید و به محض تمام شدن فرزندتان را دوباره به فضای درس برگردانید.

از كلاس فرزندتان دیدن كنید

با آموزگار فرزندتان صحبت كنید و از او اجازه بگیرید ساعاتی را در كلاس درس بگذرانید.

با این كار والدین كلاس درس را از نگاه فرزندشان و معلم او می بینند. در ضمن كودكان متوجه می شوند كه والدین به سرنوشت آنها اهمیت می دهند و نگران شان هستند.

اجازه دهید کودکان خودشان تصمیم بگیرند

نبود انگیزه در کودک، تقصیر شما نیست، پس مسئله را شخصی نکنید. با این کار، ممکن است که با ایجاد مقاومت بیشتر، به عدم موفقیت بیشتر کودک کمک کنید. این‌طور به مسئله نگاه کنید که مثلا اگر از فاصله‌ی بسیار نزدیک به آینه نگاه کنید، نمی‌توانید خودتان را ببینید و فقط تصویر تاری می‌بینید. ولی وقتی از آینه فاصله می‌گیرید، می‌توانید خودتان را واضح‌تر ببینید. در مورد کودک نیز همین طور رفتار کنید. گاهی آنقدر به آنها نزدیک هستیم و گرفتار آنها شده‌ایم که نمی‌توانیم آنها را جدا از خود ببینیم.

ولی زمانی که به اندازه‌ی کافی از او فاصله می‌گیرید، می‌توانید شخصیت واقعی او را ببینید و بفهمید که چه چیزی در او انگیزه ایجاد می‌کند، و سپس می‌توانید به او کمک کنید تا او نیز، خودش را بهتر درک کند. وقتی عقب می‌ایستید و تماشا می‌کنید، می‌فهمید که چه چیزی در مورد او موثر است، چرا او برای چیزهای خاصی تلاش می‌کند و چه چیزی او را به حرکت وامی‌دارد.

کارهایی وجود دارد که کودک هرگز انگیزه‌ای برای انجام آنها نخواهد داشت، ولی انجام آن کارها برای او لازم است. ممکن است که کودک از انجام کارهای خانه بیزار باشد و سعی کند که از انجام آنها شانه خالی کند، و اینجاست که شما باید عواقب و نتایجی را برای انجام ندادنِ وظایف او ایجاد کنید.

هدف این است که وقتی کودک مجبور است که کاری را با بی‌میلی انجام بدهد، بر او تاثیر بگذاریم و به اندازه‌ی کافی او را بشناسیم تا بفهمیم که چه آرزوهایی دارد. شما به عنوان پدر یا مادر، باید مهارت‌های او را در تعریف چیزهایی که برایش مهم است تقویت کنید.

شما باید کمک کنید تا کودک‌تان بفهمد که چه کسی است، چه چیزی برایش مهم است و برای رسیدن به آن، حاضر است چه کارهایی را انجام بدهد. مسئولیت ما این است که به کودک‌مان کمک کنیم تا این کار را انجام بدهد، نه اینکه خودمان آن را برای او انجام بدهیم. ما باید به اندازه‌ی کافی از سرِ راه او کنار برویم تا بفهمد که کیست، به چه فکر می‌کند و به چه چیزهایی علاقه دارد.