چه چیزهایی “هوش” فرزندان مان را کم یا زیاد می‌کنند؟
شاید برایتان عجیب باشد اما محققان طی یک مطالعه ۴۰ ساله، ۵۰۰۰ کودک نابغه را مورد بررسی قرار دادند.
بهره هوشی این کودکان در هر دهه از زندگی آن‌ها به طور منظم تجزیه و تحلیل می شد که نتایج آن نیز توسط وب سایت رسمی دانشگاه وندربیلت آمریکا منتشر شده است.
دانشمندان در خلال این پژوهش طولانی مدت دریافتند که “هوش” نقشی اساسی در موفقیت‌های آینده زندگی کودک خواهد داشت.
مطالعه مذکور که تحت عنوان پژوهش Mathematically Precocious Youth شناخته می‌شود، در سال ۱۹۷۱ به وسیله دانشگاه جانز هاپکینز وارد فاز عملیاتی شد اما امروزه می‌دانیم که دانشگاه وندربیلت نیز در کمک به توسعه آن نقش مهمی داشته است.
یافته‌های مطالعه نام برده در تضاد با دو نظریه دیگر از نشریه علمی معتبر نیچر هستند. یکی از آن‌ها عملکرد ایده آل را نتیجه تلاش مستمر می‌داند و دیگری معتقد است که با تمرکز و اراده کافی می توان به هر هدفی هرچند هم که دشوار باشد دست یافت.
این در حالی است که بر اساس مطالعه مورد بحث، هوش شناختی ذاتی و زود هنگام تاثیر بسیار محسوس‌تری بر موفقیت در مقایسه با تلاش و یا فاکتورهای خارجی مانند وضعیت اقتصادی – اجتماعی دارد. اما به هر روی، نمی‌توان تاثیر هوش را بر سرنوشت انسان‌ها نادیده انگاشت.
در این درس، چکیده‌ای از تحقیقات مربوط به هوش را می‌آوریم و امیدواریم بتوانید با استفاده از آن‌ها در تربیت فرزندان خود موفق تر باشید:
۱- تماشای تلویزیون را محدود کنید
59 درصد از کودکان خردسال کمتر از ۲ سال، دو ساعت از زمان روزانه خود را صرف تماشای برنامه‌های تلویزیونی می‌کنند. این روند صعودی باعث شده که آکادمی پزشکی اطفال آمریکا به والدین در خصوص ایجاد یک سری محدودیت های ویژه هشدار دهد.
Roberta Golinkoff متخصص زبان شناسی اطفال و نویسنده کتاب اَینشتَین هیچگاه از فلش کارت‌ها استفاده نمی‌کرد، در این باره می‌گوید: تلویزیون ضمن آسیب رساندن به مهارت‌های شناختی، زمان ضروری برای توسعه سلول‌های مغزی از طریق گفت و گوی رو در رو با انسان‌های واقعی را هدر می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: زبان برای یادگیری کودکان امری بسیار مهم به شمار می‌رود و در این زمینه تلویزیون نمی‌تواند به هیچ عنوان در نقش یک معلم حقیقی وارد عمل شود. از آن جایی که برنامه‌های تلویزیونی قادر به گفت و گو با کودکان نیستند، حضور یک هم صحبت خردمند به خصوص والدین حین تماشای تلویزیون می تواند قابلیت‌های شناختی و به ویژه هوش آن‌ها را تا اندازه قابل توجهی توسعه دهد.
۲- کودکان شش ساله‌ای که در دوران خردسالی از شیر مادر تغذیه کرده بود، در تست IQ ، ۵ امتیاز نتیجه بهتری در مقایسه با کودکان گروه مقابل به دست آوردند
این آمار بر اساس مطالعه‌ای که روی دو گروه از مادران بلاروسی و فرزندان آن‌ها انجام گرفته، گزارش شده است. یک گروه متشکل از مادرانی بود که کودکانشان را با استفاده از شیر خود تغذیه می‌کردند و مدت زمان طولانی تری نیز این روند را دنبال کرده بودند. این در حالی است که مدت زمان شیردهی و همچنین حساسیت مادر نسبت به تغذیه کودک از شیر خود در گروه مقابل بسیار کمتر بود.
بررسی‌ها نشان دادند که کودکان گروه نخست در تست‌های نوشتاری، ریاضیاتی و روخوانی موفق تر بوده‌اند.
Ricki Lewis نسل شناس و نویسنده کتاب The Forever Fix: Gene Therapy and the Boy Who Saved It در این خصوص می‌گوید: اولین هدیه‌ای که یک خانم برای پرورش کودکی باهوش می‌تواند به وی اعطا کند، تغذیه وی از طریق شیر مادر است. بر اساس مطالعات گسترده در این زمینه می‌توان با قطعیت گفت که شیر مادر برای تکامل بهتر سلول‌های مغزی کودک ضروری خواهد بود. در نهایت تکامل بهتر این سلول‌ها می تواند هوش بالاتر وی را تضمین کند.
۳- کودکانی که پیانو و یا سازهای زهی می‌نوازند، به اندازه ۱۵ درصد امتیاز بالاتری در تست‌های مرتبط با مهارت‌های کلامی کسب می‌کنند
پژوهشی که آمار فوق را تایید می‌کند، با کمک دانش آموزان مدارس عمومی و همچنین مدارس موسیقی بوستون (میانگین سنی ۱۰ سال) صورت گرفته و نتایج آن در مجله علمی پلاس وان به چاپ رسیده است. در مورد کودکانی که در مدارس موسیقی تحصیل کرده بودند، دوره آموزش موسیقی حداقل سه سال گزارش شده است.
البته مطالعات متعدد دیگری نیز وجود دارند که ارتباط میان مهارت‌های موسیقی، مهارت‌های زبانی و همینطور IQ را نشان داده‌اند. اما همچنان هم یک پرسش اساسی بدون پاسخ مانده است: آیا کودکان باهوش در موسیقی خبره هستند و یا موسیقی منتج به توسعه هوش در کودکان می شود؟ Lewis می‌گوید: به این ایده که ژن‌ها کنترل کننده سرنوشت ما هستند، به اصطلاح “جبرگرایی ژنتیکی” گفته می‌شود که البته منتقدان بیشماری نیز دارد.
۴- کودکانی که می‌توانند امیال و خواسته‌هایشان را ۱۵ دقیقه بیشتر در مقایسه با همتایان کم تحمل خود به تاخیر اندازند، در آزمون اس ای تی مد نظر امتیاز بالاتری کسب می‌کنند
در مطالعه‌ای معروف به گروهی از کودکان گفته شد که در صورت صبر و تحمل به مدت ۱۵ دقیقه، می‌توانند به جای یک شیرینی دو عد شیرینی میل کنند. آن‌هایی که بدون خوردن شیرینی اول از پس این زمان ۱۵ دقیقه‌ای بر آمدند، به اندازه ۲۱۰ امتیاز در آزمون اس ای تی موفق تر عمل کرده‌بودند (اس ای تی یکی از دو امتحان استاندارد برای ورود به دانشگاه در آمریکا است. البته در این مورد مقصود از آزمون مذکور، تست استاندارد طراحی شده توسط محققان برای بررسی ارتباط آستانه تحمل در به تاخیر انداختن علایق شخصی با بهره هوشی فرد خواهد بود). گفتنی است که کودکان گروه مقابل تنها پس از گذشت یک دقیقه تاب نیاورده و شیرینی نخست را خوردند.
کنترل انگیزه‌های ناگهانی، عاملی حیاتی در توسعه مهارت‌های اجرایی است. امروزه دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که عملکرد اجرایی در ارتباط مستقیم با موضوع هوش قرار دارد و تنها نمی‌توان به اعداد به دست آمده از تست IQ بسنده کرد. در واقع این قابلیت اداره همزمان چندین کار، حفظ موارد مختلف در حافظه عملیاتی و مدیریت اصولی انگیزه‌های ناگهانی است که یک فرد را در دسته “باهوش و نابغه” جای می‌دهد. لازم به ذکر است که اطلاعات فوق از کتاب پرفروش روزنامه نیویورک تایمز به نام قوانین مغزی برای کودک استخراج شده‌اند.
۵- کودکانی که در منزل آن‌ها حداقل ۵۰۰ جلد کتاب مختلف وجود داشته است، با احتمال بالاتر ۳۶ درصدی موفق به تکمیل دوران دبیرستان شده و ۱۹ درصد نیز بیشتر از کودکان خانواده‌های کم مطالعه و یا بی‌مطالعه وارد دانشگاه‌های معتبر شده‌اند
این مطالعه در سال ۲۰۰۷ تکمیل شد و در سال ۲۰۱۰ نیز در ساینس دیرکت (یکی از بزرگترین کتابخانه‌های دیجیتال آنلاین در حوزه‌های علمی) به چاپ رسید. همانطور که می‌دانیم در آن زمان هنوز کتب ابزارهای علمی ملموسی به شمار می‌رفتند و به گستردگی امروزه جای خود را به انواع الکترونیکی و آنلاین نداده بودند. از این رو معیار ۵۰۰ کتاب، دیگر چندان هم عجیب و غریب به نظر نمی‌رسد. پژوهش مذکور نشان داد که موفقیت کودکان در مدرسه و فضاهای آموزشی دیگر، فقط و فقط در گرو هوش ذاتی آن‌ها نیست. در واقع کودکان در هر امری از والدین خود الگو برداری می‌کنند. آن‌ها همان چیزی را یاد می‌گیرند که والدین آموخته باشند. پدر و مادرهایی که به مطالعه علاقه‌مند هستند، ناخودآگاه در حال انتقال ارزش یادگیری به فرزندانشان خواهند بود و دور از انتظار نیست که هویت‌هایی بسیار باهوش تر را پرورش دهند.
اما دانستنی‌های جالب دیگری که در مورد کودکان و بهره هوشی آن‌ها وجود دارد به قرار زیر هستند:
۶- بر اساس مطالعه‌ای که توسط انجمن پزشکی آمریکا منتشر شده است، فرزندان زنانی که در دوران بارداری جزو مصرف کنندگان مواد مخدر و به خصوص کوکائین بودند، در مقایسه با کودکان گروه مادران سالم تقریبا ۵ برابر بیشتر مبتلا به مشکلات تکاملی شدند. ۱۴ درصد از این کودکان IQ زیر ۷۰ داشتند و ۳۸ درصد آن‌ها نیز دچار تاخیر در روند رشد مغزی شده بودند.
۷- پژوهشی دیگر از دانشگاه تمپل فیلادلفیا نشان داده است که کودکان مبتلا به اضافه وزن در مقایسه با کودکانی که وزن متناسب دارند، ۱۱ درصد امتیاز کمتری در تست‌های مطالعه ملی به دست می‌آورند. آن‌ها نه تنها در محیط مدرسه تذکر بیشتری دریافت می‌کنند، بلکه اغلب نیز با تاخیر زمانی در کلاس‌های خود حاضر می‌شوند. بدین ترتیب به نظر می‌رسد که توده بدنی بالاتر، با پیشرفت تحصیلی ضعیف تر و به تبع هوش کمتر در ارتباط باشد.
۸- طبق اطلاعات به دست آمده از کتاب قوانین مغزی برای کودک، ورزش‌های هوازی می‌توانند عملکردهای اجرایی کودکان را تا ۱۰۰ درصد تقویت کنند.
۹- یکی از مقالات منتشر شده در مجله علمی پلاس وان، به بررسی ارتباط سن بارداری والدین با بهره هوشی کودکان پرداخته است. طی این پژوهش مشخص شد که کودکان متولد شده از پدران زیر ۳۰ سال، به اندازه ۳ الی ۶ امتیاز در تست IQ موفق تر عمل کرده‌اند. از این رو دانشمندان معتقد هستند که روند امروزی برای به تاخیر انداختن بارداری به دلایل اجتماعی و یا اقتصادی، می‌تواند مستقیما بر بهره هوشی کودکان اثرات منفی بگذارد.
۱۰- محققان دانشگاه ییل طی مطالعات خود در زمینه بهره هوشی به نتایج جالبی دست یافته‌اند. شاید عجیب باشد اما آموزش تردستی به کودکان می‌تواند حجم قشر خاکستری مغز آن‌ها را تا ۳ درصد افزایش دهد. این قشر در ارتباط با مهارت‌های شناختی بسیار مهمی قرار دارد.
۱۱- بر اساس مطالعه‌ای که در مجله فناوری آموزشی اُسترالِزی به چاپ رسیده است، آن دسته از دانش آموزان انگلیسی که بیش از دو ساعت از زمان روزانه خود را صرف بازی‌های کامپیوتری می‌کردند، به اندازه ۹٫۴ درصد عملکرد پایین تری در امتحانات مدرسه داشتند که این موضوع مستقیما روی IQ آن‌ها نیز اثرگذار بوده است.
۱۲- مطالعه‌ای دیگر که در مجله چشم اندازهای بهداشت محیطی منتشر شده، تاثیر مخرب و قابل توجه آفت کش‌ها را مورد بررسی قرار داده است. طی این پژوهش مشخص شد که مواجهه مادران باردار با آفت کش‌ها بهره هوشی کودکان را به ازای هر بار که در معرض این مواد قرار می‌گیرند، ۱٫۴ درصد کاهش می‌دهد.