یکی از مهمترین رخدادها در بازار سرمایه که بنابر اظهار رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به زودی از آن رونمایی خواهد شد، بحث فروش استقراضی سهام است که به عنوان فروش تعهدی در ایران معرفی و شناخته می‌شود.
یکی از ابزارهای جدید بازار سرمایه که منجر خواهد شد تا هم روزهای منفی و هم روزهای مثبت بازار برای سهامداران جذاب باشد و سرمایه گذاران صرفا به دنبال روزهای مثبت بازار نباشند و چشم انداز آتی شرکت‌ها در تصمیم سهامداران و اتخاذ استراتژی سرمایه گذاران اثر گذار باشد و اقدامی است که منجر به حرفه‌ای تر شدن بازار سرمایه خواهد شد.
حسن امیری عضو هیات مدیره و معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار درباره این ابزار جدید این طور توضیح داد: فروش تعهدی در بازارهای مالی دنیا تحت عنوان short sell شناخته می‌شود. راه اندازی این ابزار برای بازار سرمایه لازم بود و به تعویق افتادن راه اندازی این ابزار ملاحظات فقهی بود که این نوع معامله بر اساس عقد وکالت طراحی شد.
امیری گفت : این ابزار منجر خواهد شد تا سرمایه گذاران در هر دو شرایط مثبت و منفی بتوانند در بازار سرمایه فعال باشند و کسب درآمد کنند. در واقع با به کارگیری این ابزار در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری که تصور می‌کند قیمت سهام یک شرکت بیش از اندازه رشد کرده و یا در آینده احتمال کاهش قیمت آن سهم به دلایل بنیادین و یا تحلیل شخصی او وجود دارد می‌تواند یک استراتژی معاملاتی انتخاب کند. بدین ترتیب که می‌تواند سهام را به وکالت از شخص دیگر (مالک سهام) بفروشد و هر زمان که خود یا مالک سهام اراده کرد مثل اوراق فروش رفته را برای مالک خریداری نماید، البته شرایط و ضوابط وکالت باید بین طرفین مشخص و تعهدات هر طرف در قرارداد فروش تعهدی تعیین شده باشد. در نتیجه با افت قیمت سهم که بر اثر بررسی شرایط و تحلیل ارزش سهام با عملکرد یک شرکت صورت گرفته کسب منفعت می‌کنند. این ابزار مالی جزو ابزارهای استانداردی است که در سایر بازارهای مالی دنیا نیز عملیاتی شده و در ایران هم به زودی راه اندازی خواهد شد.
این مقام مسئول در سازمان بورس گفت: زیر ساخت‌های لازم برای به کارگیری این ابزار در بورس‌ها مهیا است و شرکت‌های oms هم در حال نهایی کردن شرایط لازم برای سفارش گذاری و فراهم کردن شرایط لازم برای معاملات تعهد فروش هستند.
او افزود: ساختار لازم برای به کارگیری این ابزار جدید مالی دو ماهی است که مراحل تست را سپری می‌کند و در آینده ای نزدیک امکان معامله تعهد فروش روی چند سهم بازار فراهم خواهد شد تا پس از آشنا شدن بازار با این ابزار نوین به مرور سایر نمادهای بازار نیز با این نحوه جدید معاملاتی تجهیز شوند.
در بازار سرمایه گاهی شاهد صف فروش برای یک سهم هستیم، در این شرایط سرمایه گذاران تمایل به خروج از سرمایه گذاری خود دارند تا جایی که قیمت سهم با متغیرهای عملیاتی سهم تطابق پیدا کند روند قیمتی سهم نزولی خواهد بود، در این شرایط که بسیاری از سرمایه گذاران قیمت‌ها را بالا تصور می‌کنند، ابزار تعهد فروش وارد کار می‌شود، به این شکل که سرمایه گذار به جای اخذ موقعیت خرید در بازار، از طریق سامانه معاملاتی اقدام به اخذ موقعیت فروش می‌کنند در این شرایط سرمایه گذارانی که تمایل به واگذار کردن سهام خود دارند می‌توانند سهام خود را به سرمایه گذارانی واگذار کنند که خواهان اخذ موقعیت تعهدی فروش هستند و با اخذ موقعیت فروش آن‌ها کسب منفعت می‌کنند.
سهامداری که سهم را با موقعیت خرید انتخاب کرده و از قیمت ۲۰۰ تومان وارد سهم شده، با رشد قیمت سهم تا محدوده ۷۰۰ تومان کسب منفعتی در محدوده ۵۰۰ تومان داشته، حال با توجه به شرایط بازار قیمت تعادلی سهم خریداری شده را ۳۵۰ تومان تصور می‌کند و تمایل به خروج از سرمایه گذاری دارد، در نتیجه سرمایه گذارانی که این شرایط را تحلیل کردند وارد می‌شوند و اقدام به اخذ موقعیت تعهد فروش می‌کنند و از کاهش قیمت سهم کسب منفعت می‌کنند چرا که در قیمت های ۷۰۰ تومان موقعیت فروش را خریداری کردند و در موقعیت فروش کاهش قیمت منجر به کسب سود برای سرمایه گذار می‌شود ، حال مجدد با رسیدن قیمت‌ها به محدوده تعادلی و جذاب برای اخذ موقعیت خرید سرمایه گذاران دیگری اقدام به اخذ موقعیت خرید می‌کنند و سرمایه گذارانی که موقعیت فروش را اخذ کرده بودند، سهام خود را به متقاضیان اخذ موقعیت خرید واگذار می‌کنند و این روند دست به دست شدن سهام ادامه دار خواهد بود، پیاده سازی این ابزار منجر به گردش نقدینگی در سهام و ایجاد بازدهی مناسب برای سرمایه گذاران خواهد بود.
در نتیجه سرمایه گذارای که خریدارند با روند صعودی سود می‌برند و سرمایه گذارانی که در موقعیت فروش هستند با روندهای بازار سود می‌برند، ابزاری که منجر می‌شود هم منفی بازار و هم مثبت بازار خریدار داشته‌باشد.
