بدون شک هر استانی که در زمینه اقتصاد به رشد رسیدهاست بدون شک از صنعت پویایی برخوردار است به عبارتی صنعت و تولید لازمه پیشرفت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی هر استانی است. در شهرهای صنعتی و پیشرفته جهان یکی از شاخصهایی که به آن توجه ویژهای میشود حوزه صنعت است. آنها مشکلات صنعت و تولید خود را شناسایی میکنند و در راستای برطرف کردن آن، تصمیمات و راهکارهای مهمی اتخاذ میکنند.
یکی از صنایعی که میتوان گفت از جایگاه ویژهای در بین اقشار جامعه برخوردار است و سلامت جسم و روان آنها را تضمین میکند صنعت لبنیات است. صنایع لبنی نیاز هر جامعهای است و نباید نسبت به مشکلات تولید کنندگان آن، بی توجه بود. محصولات لبنی علاوه بر اینکه جزو کالاهای اساسی در سبد خانوار محسوب میشود بلکه در زمینه اشتغالزایی میتواند طیف گستردهای از مردم کشور را به کسب و کار مشغول کند یکی از مهمترین صنایع غذایی استان خراسان جنوبی، صنعت لبنیات است که با چالشهای زیادی رو به رو میباشد.
در روزهایی که تحقیقات انجمن صنایع غذایی کشور نشان میدهد بیش از ۳۰ درصد از مصرف لبنیات کاسته شده، مراجعه به واحدهای تولید لبنیات نشان میدهد وضعیت در این بخش نیز چندان مناسب نیست. طبق بررسیهای انجام شده، آمارهای شرکت تعاونی تولید کنندگان محصولات لبنی استان خراسان جنوبی نشان میدهد که در فاصله سال های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸ بیست و پنج درصد صنایع لبنی استان، به دلیل افزایش هزینههای تولید، عدم امکان حل مشکلات مالی، نبود صنایع تبدیلی، وامها و تسهیلات سنگین بانکی، نبود محل ذخیره و نگهداری شیر خام و … تعطیل شدهاند و یا به حالت نیمه تعطیل در آمدهاند و بدین ترتیب بیش از ۷۰۰ تن ظرفیت تولید محصولات لبنی از میان رفته است. از سوی دیگر در سالهای اخیر هزینه نیروی کار شامل مزد و بیمه کارکنان نیز بالا رفته است. طبق بررسیهای به عمل آمده مجموعه این عوامل سبب شده طی سال گذشته تولید و فروش این محصولات ۳۰ درصد کاهش یابد.
در حال حاضر روزانه بیش از ۳۰۰ تن شیر در استان خراسان جنوبی تولید میشود که از این مقدار ۱۲۰ تن جمع آوری و بقیه مصرفی است در حالی که ظرفیت تولید کارخانههای محصولات لبنی استان ۳۵۰ تن است و متاسفانه به دلیل نبود واحدهای فرآوری، ۸۰ درصد شیر خام استان برای فرآوری به خارج استان صادر میشود.
در حال حاضر واحدهای لبنی استان تنها به تولید شیر، ماست و دوغ یک نفره و کره پرداخته و به دلیل نداشتن تجهیزات به روز قادر به تولید پنیر، خامه و سایر محصولات لبنی نیستند. همچنین علت خروج شیر از استان، نبود توانایی جذب شیر در واحدهای لبنی و پایین بودن توان رقابتی آنها با صنایع دیگر استانها است. متاسفانه در این میان اما صنایع لبنی خراسان جنوبی از نظر فناوری به روز نبوده و توان جذب شیر را ندارند، صنایع لبنی استان برای ادامه فعالیت باید به محصولات خود تنوع دهند که لازمه آن پرداخت تسهیلات بانکی و حمایت از آنها است.
متاسفانه ۸۰ درصد شیر تولیدی استان خراسان جنوبی به صورت فله توسط تانکرهای حمل فرآوردههای لبنی استانهای دیگر خریداری شده و از استان خارج میشود، از سوی دیگر ۲۰ درصد دیگر شیر تولیدی استان نیز به صورت فلهای عرضه میشود که ادامه این روند سبب تعطیلی کارخانجات و متضرر شدن دامداران خواهد شد.
همچنین با توجه به اینکه کارخانجات استان خراسان جنوبی نمیتوانند از میزان شیر تولید استان بهرهوری کافی را داشته باشند بیکاری پنهانی در کارخانجات وجود دارد. با توجه به فعالیت کارخانههای فرآوردههای لبنی در خراسان جنوبی و فعالیت این کارخانجات زیر ظرفیت تولید نیاز استان باید تمهیداتی برای افزایش تولید و تنوع فراوردههای لبنی در این استان فراهم شود تا دیگر شاهد خروج شیر دامداریها از استان و ورود به کارخانجات سایر استانها برای فرآوری نباشیم.
شيوع کرونا متاسفانه نفس صنایع لبنی استان خراسان را تنگ تر از همیشه کرد، با تعطیلی کافهها و دیگر مصرف کنندگان عمده شیر، مازاد تولید شیر به معضلی اساسی برای دامداران و شرکتهای تولیدی تبدیل شده است. متاسفانه به علت عدم حمایت از صنایع خراسان جنوبی و کارخانجات لبنی استان خراسان جنوبی به علت نداشتن شرایط اخذ وام ( بهرههای سنگین وامها) و کاهش تقاضا در بازار و عدم حمایت مسئولین؛ شیر خام را با پایینترین قیمت به کارخانجات لبنی با برند معروف میفروشند و آن کارخانجات با چند برابر قیمت محصولات لبنی را به بازارها عرضه میکنند.
متاسفانه دامپروران و کارخانجات لبنی استان خراسان جنوبی مجبور به دور ریختن شیر خام به دلیل مختل شدن مسیرهای توزیع هستند یا با پایینترین قیمت شیر را به کارخانجات با برندهای معروف میفروشند. مسئولین استانی باید فکری به حال مازاد تولید این صنایع کنند. در این میان دامداران مجبورند محصولاتشان را به قیمتی کمتر بفروشند یا مازاد آن را دور بریزند در حالی که همزمان با پیامدهای اقتصادی جدی به دلیل شیوع کرونا روبرو هستند.
